Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?

Dziedziczenie nie zawsze jest korzystne, zwłaszcza gdy spadek wiąże się z długami przewyższającymi aktywa majątku. W takich sytuacjach spadkobiercy często decydują się na jego odrzucenie. Co jednak w przypadku, gdy spadkobiercą jest małoletnie dziecko? W niniejszym artykule omówimy zasady oraz procedurę odrzucenia spadku w imieniu osoby małoletniej.

1. Prawo do odrzucenia spadku przez małoletniego

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, małoletnie dziecko, podobnie jak osoba dorosła, może odrzucić spadek. Jednakże, ze względu na jego niepełnoletność, decyzję tę podejmują w jego imieniu rodzice lub opiekunowie prawni. Istotne jest, że nie zawsze mogą oni samodzielnie dokonać odrzucenia – w niektórych przypadkach konieczne jest uzyskanie zgody sądu.

2. Kiedy zgoda sądu na odrzucenie spadku nie jest potrzebna?

Rodzice lub opiekunowie prawni mogą odrzucić spadek w imieniu małoletniego dziecka w przypadku, gdy:

• do dziedziczenia przez dziecko dochodzi na skutek odrzucenia tego spadku przez jednego z rodziców,

• rodzic dokonuje odrzucenia spadku w imieniu dziecka za zgodą drugiego rodzica (jeżeli drugi rodzic także ma w tym zakresie pełną władzę rodzicielską) – lub rodzice odrzucają spadek wspólnie, a przysługuje im obojgu pełna władza rodzicielska w tym zakresie

albo

• odrzucenia spadku dokonują inni zstępni tych samych rodziców.

Tym samym, w przypadku, gdy dziecko ma odziedziczyć spadek w innych okolicznościach niż na skutek odrzucenia spadku przez rodzica (na przykład, gdy dziedziczy go po śmierci jednego z rodziców lub na podstawie testamentu spadkodawcy), albo w przypadku braku porozumienia między rodzicami – konieczna jest zgoda sądu rodzinnego lub sądu spadku na złożenie przez rodziców lub opiekunów prawnych małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu przez dziecko spadku. 

2. Odrzucenie spadku przez małoletniego za zgodą sądu

Jeśli zachodzi konieczność uzyskania zgody sądu na odrzucenie spadku przez dziecko, należy przejść przez kilka etapów:

1. Złożenie wniosku do sądu rodzinnego lub sądu spadku
   Po odrzuceniu spadku przez rodziców (lub jeżeli spadek jest dziedziczony po zmarłym rodzicom, albo przypada dziecku z testamentu), należy złożyć wniosek o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dziecka do właściwego sądu rodzinnego lub sądu spadku. We wniosku powinny znaleźć się informacje dotyczące spadku, jego wartości oraz argumentacja przemawiająca za koniecznością odrzucenia, np. istnienie długów.
3. Postępowanie sądowe
   Sąd bada okoliczności sprawy i podejmuje decyzję, kierując się dobrem dziecka. Jeśli uzna, że odrzucenie spadku jest w jego interesie, wydaje postanowienie zezwalające na dokonanie tej czynności.
5. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku
   Po uzyskaniu zgody sądu, rodzic (lub opiekun prawny) musi złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przed notariuszem lub sądem.
6. Sąd rodzinny czy sąd spadku

Zgodę na odrzucenie spadku, co do którego toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku wydaje sąd spadku. Jeżeli takie postępowanie się nie toczy, wniosek o zgodę na odrzucenie spadku należy złożyć do sądu rodzinnego. 

3. Skutki odrzucenia spadku przez małoletniego

Odrzucenie spadku przez dziecko oznacza, że jest traktowane tak, jakby nigdy nie było spadkobiercą. W konsekwencji dziedziczenie przechodzi na kolejne osoby w linii ustawowej.

4. Konsekwencje niezłożenia oświadczenia

W przypadku braku oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy, małoletni dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości aktywów spadkowych, co w pewnym stopniu chroni jego interesy.